ما با «اربعین» انقلاب کردیم!

شاید اربعین سال ۵۷ با همه اربعین های تاریخ ایران، حتی مراسم اربعین پرشکوه این چندسال گذشته تفاوت داشته باشد. ۲۹دی ماه راهپیمایی بزرگی در تهران و شهرستان ها راه افتاد که هم رگ و ریشه اعتقادی این فریادها را نشان می داد و هم دل های مردم را به پیروزی انقلاب گرم تر می‌کرد. داستان از این قرار بود که ۲۵دی ماه یک روز قبل از فرار شاه، امام خمینی بیانیه ای صادر کردند: «اربعین امسال استثنایی و نمونه است؛ راهپیمایی و تظاهرات پرشور در این اربعین وظیفه شرعی و ملی است. ملت بزرگ ایران در سراسر ایران با راهپیمایی و تظاهرات خود این نظام را دفن می‌کند، و مخالفت خود را با "شورای سلطنت" غیرقانونی اعلام می‌نماید، و پشتیبانی خود را برای چندمین بار از جمهوری اسلامی اعلام می‌کند» فردای آن روز، خبر این بیانیه با خبر فرار شاه در روزنامه‌ها چاپ شد. از طرفی در جلسه‌ شورای امنیت ملی بزرگان سیاسی و نظامی کشور با عدم مقابله با برگزاری راهپیمایی اربعین موافقت کردند. سپهبد جعفری جانشین رئیس شهربانی اعتراف کرد که: «عده‌ای از سرپاسبان‌ها و پاسبان‌ها علاوه بر گزارش کتبی به طور شفاهی هم صریحا اظهار می‌کنند که ما مسلمان و مقلد آیت‌الله خمینی هستیم و نمی‌توانیم برخلاف اوامر و دستورات آیت‌الله رفتار کنیم.» در این جلسه بختیار استدلال کرد که: «در وضعیت فعلی با توجه به احساسات مردم از راهپیمایی آنها نمی‌توان جلوگیری کرد.» از ساعت ۸ صبح روز اربعین حسینی قشرهای مختلف مردم تهران همچون، دانشجویان، دانش‌آموزان، معلمان، کارگران، کارکنان ادارات و سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی، کسبه و بازاری‌ها، براساس برنامه‌ اعلام‌شده در نقاطی مثل بازار، ۴۵ متری سید خندان، میدان کندی، میدان شهناز، میدان گمرگ، میدان شاه، میدان خراسان، پیچ شمیران، باغ فردوس، قلهک، میدان ونک، دوراهی ‌یوسف‌آباد، فلکه‌ دوم تهران‌پارس، سی‌متری و میدان راه‌آهن، اجتماع و به‌تدریج به سمت میدان شاهرضا، میدان ۲۴ اسفند و خیابان آیزنهاور، حرکت کردند. بعد از اجتماع مردم در میدان آزادی، اذان ظهر گفتند و جمعیت نماز خواندند. یک قطعنامه ده ماده ای هم قرائت شد: ۱ـ ما غیرقانونی بودن سلطنت خاندان پهلوی و خلع شاه را از مقام سلطنتی که او و پدرش با قوه‌ قهریه غصب کرده بودند اعلام می‌داریم. ۲ـ ما رژیم ارتجاعی شاهنشاهی را مردود می‌دانیم و خواهان برقراری حکومت اسلامی ‌در ایران هستیم؛ جمهوری آزاد اسلامی‌ که با رأی ملت بر سرِ کار آید و مملکت را بر مبنای تعالیم حیات‌بخش اسلام اداره کند. ۳ـ با تشکیل شورای انقلاب اسلامی ‌ایران از طرف مرجع عالیقدر و رهبر مبارزات ملت، امام خمینی که به موجب رأی اعتماد مکرر قبلی ملت به ‌ایشان صورت گرفته، تأیید و از ایشان درخواست می‌کنیم هرچه زودتر اعضای شورای انقلاب و حکومت موقت را معرفی کنند تا زمام امور مملکت را به‌دست گیرند و مقدمات مراجعه به آرای عمومی ‌را برای تعیین آینده‌ ایران فراهم سازند. ۴ـ ما دولت بختیار را که از طرف سلطنت غیرقانونی و با رأی مجلس غیرقانونی بر سر کار آمده به رسمیت نمی‌شناسیم. ۵ـ سربازان، درجه‌داران و افسران ارتش که در کنار مردم پشتیبان انقلاب اسلامی‌ ملت باشند مورد علاقه و احترام ملت‌اند و ما از همه‌ ارتشیان می‌خواهیم که خود را از ملت و اراده‌ ملت جدا نکنند و اجازه ندهند از آنها به‌عنوان وسیله‌ای برای تهدید ملت و سرکوب مبارزان آزادی‌خواه استفاده شود....» فقط ۲۲ روز بعد از این تظاهرات عظیم، انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. ارتشبد قره‌باغی در خاطراتش درباره‌ تاثیر تظاهرات اربعین ۵۷ نوشته است: «این راهپیمایی هم مانند تظاهرات روزهای تاسوعا و عاشورا برای مخالفین موفقیت بزرگی محسوب [می‌شد] و به علت وجود حکومت نظامی ‌در کشور، دلیل دیگری بر ضعف و ناتوانی دولت و شکست مجدد نیروهای مسلح در برابر آنها منظور گردید.» یکی دیگر از نتایج راهپیمایی اربعین امیدواری بیشتر مردم به پیروزی بود. به گزارش ژنرال هایزر(مستشار امریکایی حاضر در ایران) بعد از راهپیمایی اربعین تظاهرات پرسروصداتر شده بود حتی روزهای بعدی روزانه هزاران نفر که سر و صدای زیادی هم داشتند در تظاهرات شرکت می‌کردند.